ΠΑΛΑΜΗΔΙ

ΠΑΛΑΜΗΔΙ

«Όλα τα κάστρα κι’ αν χαθούν και όλα κι’ αν ρημάξουν

Το Παλαμήδι το όμορφο θεός να το φυλάει.»

Αριστερά μας προτού μπούμε στη πόλη, υψώνεται το πολυτραγουδημένο Παλαμήδι( ύψος 220 μ. ). Σήμερα ανεβαίνει κανείς με αυτοκινητόδρομο από την ανατολική πλευρά. Οι ρομαντικοί μπορούν να ανέβουν τα 999 σκαλιά, που ανακαινίσθηκαν την εποχή του Όθωνα. Προηγουμένως ανέβαιναν μέχρι ενός σημείου του βράχου μέσα από τις βενετσιάνικες γαλαρίες, που σώζονται ακόμη στα δεξιά της σκάλας.

Το Παλαμήδι οχυρώθηκε από τους βενετσιάνους τον 17^ον αιώνα. Τα οχυρωματικά έργα άρχισε ο πορθητής Φραγκίσκος Μοροζίνης και τελείωσαν τα τελευταία έτη της β’ ενετικής κυριαρχίας (1686 – 1715 ). Εκτός από τη ντάπια του Αγίου Ανδρέα, που είναι η ψηλότερη, συναντά κανείς άλλες έξη του Φωκίωνα, του Θεμιστοκλή, του Μιλτιάδη, του Επαμεινώνδα, του Λεωνίδα και του Αχιλλέα. Οι πέντε από αυτές τις ντάπιες συνδέονται μεταξύ τους με έναν αυλόγυρο, που τον λέγανε τείχος του περιβόλου. Ο Αχιλλέας και ο Μιλτιάδης αποτελούν ξεχωριστά φρούρια.

Στο φρούριο υπάρχει το ιστορικό εκκλησάκι του Αποστόλου Ανδρέα, κτισμένο από την εποχή των ενετών.

Στο φρουριακό αυτό συγκρότημα που έκανε το Παλαμήδι απόρθητο, βλέπουμε συχνά τον θυρεό των ενετών, το «λιοντάρι του Αγίου Μάρκου». Τα κελιά των κάστρων που είχαν φιλοξενήσει κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας τον κατάδικο Κολοκοτρώνη, χρησίμευσαν σαν φυλακές και τόπος εκτελέσεως. Εδώ θάφτηκε, υπέφερε και εδώ πέθανε η «λεβεντιά» της Ελλάδας και της Ανατολής, οι φονιάδες και οι κοντραμπατζήδες, όπως λέει ο Βενέζης.

Στο Αλωνάκι λίγα βήματα έξω από το κάστρο, είχε στηθεί η φοβερή καρμανιόλα, η οποία βρίσκεται στο εγκληματολογικό μουσείο των Αθηνών. Ο Αναπλιώτης λογοτέχνης Στέφανος Δάφνης έτσι βλέπει τις τελευταίες ώρες ενός μελλοθανάτου στο Παλαμήδι:

«Στις ντάπιες τα λιοντάρια του Αγίου Μάρκου, στα τείχη σκαλισμένα αραδαριά,

των βενετσάνων χτίσματα θα στέκουν χωρίς παλμό στην πέτρινη καρδιά.

Κι’ όταν ανοίξει η πόρτα η σιδερένια,

Στο φόντο του ουρανού γραφτό μακριά

Να το ψηλό το φάντασμα, το κρύο,

Με τα κλεισμένα τα φτερά!

Στο τέλος ένα χέρι θα με σπρώξει

Και το λεπίδι ελεύθερο με ορμή

Θα πέσει αστροπελέκι να χωρίσει

Στα δυο το αμαρτωλό μου το κορμί».

Το Παλαμήδι πολιορκήθηκε από το πρώτο έτος της επαναστάσεως. Οι οπλαρχηγοί έκριναν σωστά ότι η εκπόρθηση του θα έδινε στον αγώνα ένα σπουδαίο φρουριακό συγκρότημα και μια εστία κατάλληλη για την κυβέρνηση. Μετά από πολλές προσπάθειες και αποτυχίες, τη νύχτα της 29^ης Νοεμβρίου του 1822 ο Σταίκος Σταικόπουλος με τον Μοσχονησιώτη και 350 διαλεγμένους στρατιώτες κατόρθωσαν να πηδήσουν στη ντάπια του Αχιλλέα (Γιουρούς – Τάπια ) και να καταλάβουν το Παλαμήδι. Μετά από λίγο έφθασε ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος ανάγκασε τη φρουρά του Ναυπλίου να παραδοθεί και να υπογράψει συνθήκη ( τρατάτο ). Έκτοτε κάθε χρόνο στις 30 Νοεμβρίου εορτάζεται η επέτειος της αλώσεως.